EDC (Efficient Dual Clutch), Renault ve Dacia markalarının birçok modelinde kullanılan çift kavramalı bir otomatik şanzıman teknolojisidir. EDC şanzıman, manuel şanzımanın yakıt ekonomisiyle otomatik şanzımanın konforunu bir araya getirir. İki ayrı kavrama kullanarak vites geçişlerini daha hızlı ve sarsıntısız hale getirir. Bir kavrama tek sayılı vitesleri (1-3-5) diğer kavrama çift sayılı vitesleri (2-4-6) yönetir, böylece güç kesintisi yaşanmadan sürüş sağlanır.
EDC şanzıman sisteminde zamanla veya yanlış kullanım sonucu çeşitli arızalar oluşabilir. En sık karşılaşılan arızalar:
Kavrama aşınması ve kavrama kaçırma problemleri
Vites geçişlerinde sertlik veya titreme
Şanzıman kontrol ünitesi (mechatronic) arızaları
Hidrolik basınç kaybı nedeniyle vites geçiş hataları
Şanzıman yağının kirlenmesi veya eksilmesi sonucu performans düşüşü
Bu sorunlar erken teşhis edilmezse daha ciddi hasarlara yol açabilir.
EDC şanzıman arızalarının erken dönemde belirtileri şu şekilde gözlemlenir:
Araç ilk kalkışta titreme ve sarsıntı
Vites geçişlerinde vuruntu veya gecikme
Gösterge panelinde “şanzıman arızası” veya “vites kutusu sıcaklığı” uyarıları
Düşük hızlarda çekiş kaybı
Geri vitese geçerken araçta sarsıntı yaşanması
Normal sürüş sırasında aniden boş vitese geçme
Bu tür belirtiler görüldüğünde profesyonel bir servise başvurulmalıdır.
EDC şanzıman tamiri uzmanlık ve deneyim gerektirir. Tamir süreci genel olarak şu adımlardan oluşur:
Arıza Tespiti: Özel teşhis cihazları ile şanzıman beyni, kavrama sistemleri ve hidrolik modül kontrol edilir.
Parça Değişimi: Arızalı kavrama seti, mechatronic ünitesi veya valf gövdesi gibi bileşenler yenileriyle değiştirilir.
Yazılım Güncellemesi: Gerekirse şanzıman yazılımı güncellenir ve yeni parçalar sisteme tanıtılır.
Test Sürüşü: Tamir sonrası araç test sürüşüne çıkarılarak tüm vites geçişleri ve performans kontrol edilir.
Doğru tamir işlemiyle şanzımanın fabrika çıkış kalitesine yakın bir sürüş performansı elde edilir.
Eğer EDC şanzımanda birden fazla mekanik ve elektronik bileşende sorun varsa, komple şanzıman revizyonu gerekebilir. Revizyon işlemi şu aşamaları kapsar:
Şanzımanın tamamen sökülmesi
Tüm aşınmış parçaların tespit edilmesi ve yenilenmesi
Kavrama seti, rulmanlar, yağ pompaları ve mechatronic ünitesinin elden geçirilmesi
Şanzımanın yeniden toplanması ve fabrika değerlerine uygun ayar yapılması
Revizyon işlemi sonrası şanzıman, sıfır bir şanzımanın sunduğu performansa yakın hale gelir.
EDC şanzımanların en hassas noktalarından biri mechatronic (şanzıman beyni) ünitesidir. Mechatronic arızasında karşılaşılan durumlar:
Vites geçişlerinde aşırı sertlik veya geçişin tamamen engellenmesi
Araçta ani çekiş kaybı
Şanzıman sıcaklık arızası kodlarının görülmesi
Aracın kendini korumaya alıp düşük viteste kalması
Beyin arızalarında tamir ya da beyin değişimi gerekebilir. Yetkili cihazlarla yapılan beyin kodlaması, sistemi tekrar düzgün çalışır hale getirir.
EDC şanzımanlar çift kavramalı yapıya sahip olduğu için kavramalar zamanla aşınır. Kavrama arızasında şu belirtiler öne çıkar:
İlk kalkışta titreme
Rampa çıkarken aracın çekiş kaybetmesi
Kavrama yakma kokusunun hissedilmesi
Vites atarken aracın zorlanması
Kavrama seti tamiri mümkün olmayıp, komple değişim yapılır. Kaliteli yedek parça kullanımı, şanzımanın ömrünü uzatır.
EDC şanzımanlar için yağ değişimi hayati önemdedir. Çünkü şanzıman yağı hem mekanik aksamı hem de hidrolik sistemi korur. Yağ değişimi:
Ortalama her 60.000 km’de bir önerilir.
Kirli yağ, valflerin ve kavramaların aşınmasına neden olur.
Kaliteli, üretici onaylı şanzıman yağı kullanılmalıdır.
Düzenli yağ değişimi, şanzıman arızalarını önler ve şanzımanın uzun ömürlü olmasını sağlar.
EDC şanzıman, özellikle Renault ve Dacia markalarının birçok modelinde kullanılmaktadır. Çift kavramalı yapısı sayesinde bu araçlar hem yakıt ekonomisi hem de sürüş konforu sunar.
Renault Clio
Clio 4 ve Clio 5 modellerinde (özellikle 1.5 dCi motorlu versiyonlarda) EDC şanzıman kullanılır.
Renault Megane
Megane 3 ve Megane 4 modellerinde, dizel (1.5 dCi, 1.6 dCi) ve bazı benzinli (1.2 TCe, 1.3 TCe) motor seçeneklerinde EDC mevcuttur.
Renault Captur
1.5 dCi ve 1.3 TCe motorlu Captur modelleri EDC şanzıman ile sunulmuştur.
Renault Kadjar
Özellikle 1.5 dCi motorlarda EDC şanzıman kullanılır.
Renault Koleos
2.0 dCi dizel motor seçeneğinde EDC şanzıman bulunur.
Renault Talisman
1.6 dCi ve 1.7 dCi motorlu versiyonlarda EDC şanzıman kullanılmıştır.
Renault Scenic / Grand Scenic
1.5 dCi motorlu Scenic modellerinde EDC şanzıman vardır.
Dacia Duster
1.5 dCi motorla satılan bazı Duster modellerinde EDC şanzıman sunulmuştur.
Dacia Sandero Stepway
1.5 dCi motorlu Sandero Stepway modellerinde EDC seçeneği bulunur.
Dacia Logan
Yine 1.5 dCi motorlarda EDC şanzıman seçeneği sunulmuştur.
Dacia Lodgy
Özellikle dizel motorlu versiyonlarında EDC şanzıman mevcuttur.
(Çünkü Renault-Nissan-Mitsubishi ittifakı kapsamında bazı Nissan modellerinde de EDC tabanlı şanzımanlar kullanıldı.)
Nissan Qashqai (eski kasa, 1.5 dCi motor)
Nissan Pulsar (1.5 dCi motor)
Nissan Juke (bazı Avrupa versiyonları, 1.5 dCi motor)
DSG şanzımanlar gelişmiş bir teknolojiye sahip olsalar da, zamanla çeşitli arızalarla karşılaşabilirler. Özellikle yoğun trafikte, yanlış kullanımda veya düzenli bakım yapılmadığında bazı sorunlar kaçınılmaz hale gelir. Bu arızalar, genellikle sürüş sırasında hissedilen bazı belirtilerle kendini gösterir.
Kavrama, DSG şanzımanın en çok zorlanan ve arıza riski taşıyan parçalarından biridir. Özellikle kuru kavramalı DSG’lerde bu durum daha sık yaşanır.
Belirtileri:
Vites geçişlerinde titreme veya zıplama
Özellikle 1. ve 2. viteste hızlanma sırasında sarsıntı
Yokuş çıkarken araçta çekiş düşmesi
Kavrama yanığı kokusu (yoğun trafikte)
Mekatronik ünite; elektronik beyin, valf yapısı ve hidrolik kontrol sistemlerini bir arada barındıran DSG’nin en kritik parçalarından biridir.
Belirtileri:
Vites geçişlerinde gecikme veya tamamen geçmemesi
Aracın vitesi boşa alması
“P R N D” harflerinin yanıp sönmesi
Arıza lambasının (check engine) yanması
Sürüş sırasında ani durmalar veya sarsıntılı geçişler
Özellikle yağsız (kuru) DSG sistemlerinde aşırı ısınma ciddi sorunlara neden olabilir. Ayrıca yaş tip şanzımanlarda da yağ kalitesi ve seviyesi çok önemlidir.
Belirtileri:
Vites geçişlerinin sertleşmesi veya yavaşlaması
Uzun yolda belli bir süre sonra şanzıman performansının düşmesi
Uyarı ekranında “şanzıman sıcaklığı yüksek” mesajı çıkması
DSG sistemleri yazılım kontrollü çalıştığı için elektronik beyin arızaları da yaygın olarak görülür.
Belirtileri:
Vites geçişlerinin tamamen otomatik olmaktan çıkması
“Manual mod”da takılı kalma
Geri vitese geçerken araçta şok hissi
Diagnostik testlerde arızalı kodların çıkması
Bu durum genellikle mekanik bir arızaya ya da mechatronic sistemin bozulmasına işaret eder.
Belirtileri:
Araç hareket etmiyor ama viteste görünüyor
Vites geçerken boşa düşme hissi
İleri veya geri vites geçişlerinde tepki vermeme
DSG (Direct Shift Gearbox) şanzıman, Volkswagen Grubu tarafından geliştirilen çift kavramalı otomatik şanzıman teknolojisidir. Bu sistem, hem hızlı vites geçişleri hem de yakıt ekonomisi açısından birçok avantaj sunduğu için grubun birçok modelinde kullanılmaktadır.
DSG şanzıman, Volkswagen Grubu bünyesindeki markalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. İşte DSG şanzımanın kullanıldığı başlıca markalar:
Volkswagen, DSG şanzımanı ilk geliştiren ve en yaygın kullanan markadır. Hem kuru tip hem de yaş tip DSG sistemleri VW araçlarında farklı motorlara göre entegre edilmiştir.
DSG kullanılan VW modelleri:
Volkswagen Golf (Golf 5, 6, 7, 8)
Volkswagen Passat (B6, B7, B8)
Volkswagen Jetta
Volkswagen Polo (özellikle 1.2 TSI ve 1.4 TSI versiyonları)
Volkswagen Tiguan
Volkswagen Touran
Volkswagen Scirocco
Volkswagen Arteon
Volkswagen T-Roc
Volkswagen T-Cross
Audi, DSG sistemini “S tronic” adıyla sunar. S tronic, DSG şanzımanın Audi’ye özel isimlendirilmiş versiyonudur. Performans ve konforu aynı anda sunması nedeniyle hem kompakt hem de lüks modellerde kullanılır.
DSG kullanılan Audi modelleri:
Audi A3, S3
Audi A4, S4
Audi A5, S5
Audi Q3, Q5
Audi TT
Audi A6 (bazı motor seçeneklerinde)
Audi RS3, RS5 (geliştirilmiş versiyonlar)
SEAT markası da DSG teknolojisini özellikle turbo benzinli motorlarla uyumlu olarak sunar. Hem kuru hem yaş tip DSG’ler kullanılır.
DSG kullanılan SEAT modelleri:
SEAT Leon
SEAT Ibiza
SEAT Toledo
SEAT Arona
SEAT Ateca
SEAT Tarraco
Škoda modellerinde DSG şanzıman uzun süredir tercih edilmektedir. Gerek aile otomobillerinde gerekse SUV modellerde DSG oldukça yaygındır.
DSG kullanılan Škoda modelleri:
Škoda Octavia
Škoda Superb
Škoda Fabia
Škoda Rapid
Škoda Karoq
Škoda Kodiaq
Škoda Scala
Škoda Kamiq
Porsche, DSG sistemini daha gelişmiş haliyle kullanır ve bu sistem “PDK (Porsche Doppelkupplungsgetriebe)” adıyla bilinir. Yüksek performanslı modellerde bile PDK sayesinde hem konfor hem de yarış düzeyinde hız sunulur.
PDK (DSG) kullanılan Porsche modelleri:
Porsche 911 (Carrera, Turbo, GT3 vs.)
Porsche Cayman
Porsche Boxster
Porsche Macan
Porsche Panamera
Volkswagen Grubu’nun lüks markaları olan Bentley ve Lamborghini’de de DSG sisteminin özel versiyonları kullanılır. Bu sistemler daha yüksek torklara dayanacak şekilde modifiye edilmiştir.
DSG benzeri sistem kullanılan modeller:
Bentley Continental GT (W12 DSG benzeri çift kavrama)
Lamborghini Huracan (LDF – Lamborghini Doppia Frizione)
DSG şanzımanlar, gelişmiş ve hassas yapıları nedeniyle tamir süreci özen ve uzmanlık gerektiren bir iştir. Arızanın doğru tespiti ve kaliteli yedek parça kullanımı, hem aracın performansı hem de uzun ömürlü kullanım açısından büyük önem taşır. İşte DSG şanzıman tamir süreci adım adım açıklaması:
Aracın servise gelişiyle birlikte, kullanıcıdan alınan şikâyet bilgileri doğrultusunda ön değerlendirme yapılır. Gözle kontrol ve kısa test sürüşüyle ilk belirtiler incelenir.
Araca bağlanan diagnostik cihazlar ile DSG şanzımanın beyni (mekatronik) ve diğer elektronik bileşenler taranır. Olası hata kodları kaydedilir ve arıza noktaları netleştirilir.
Tespit edilen arıza ve değişmesi gereken parçalar üzerinden detaylı bir maliyet çıkarılır. Kullanıcı bilgilendirilir ve onay alındıktan sonra tamir işlemine geçilir.
DSG şanzıman, motor ve diğer bağlantılı sistemlerden dikkatli şekilde ayrılır. Şanzıman, özel sehpalara alınarak söküm işlemine başlanır.
Kuru ya da yaş tip DSG’ye bağlı olarak kavrama seti kontrol edilir. Aşınma, kayma, disk bozulması gibi durumlar varsa yeni kavrama seti takılır.
DSG sisteminin beynini oluşturan mekatronik ünite, en sık arıza yapan ve tamiri dikkat gerektiren kısımdır. Arızalıysa:
Onarım yapılır ya da
Orijinal ya da revize mekatronik ünite ile değiştirilir.
Dişli grubu, rulmanlar, mil ve diğer iç mekanik bileşenler detaylı şekilde kontrol edilir. Aşınma ya da kırılma tespit edilirse yenisiyle değiştirilir.
DSG şanzımanın çalışmasında çok önemli olan özel şanzıman yağı ve filtresi mutlaka yenilenir. Yağ seviyesi ve viskozite değeri üretici standartlarına uygun olmalıdır.
Tüm parçalar takıldıktan sonra şanzıman yeniden monte edilir ve araca takılır. Daha sonra adaptasyon (kalibrasyon) işlemi yapılır. Bu işlem, şanzımanın yeni parçalarla uyum içinde çalışmasını sağlar.
Araç ile test sürüşü yapılır. Vites geçişleri, çekiş durumu, sarsıntı olup olmadığı gibi faktörler kontrol edilir. Her şey uygunsa araç teslim edilir.
